مجله خبری مساجد

1- گسترش ملک عبدالعزیز مسجد رسول

تا سال1370 ه. ق. که از سوی ملک عبدالعزیز کوشش جدیدی برای بازسازی مسجد شروع شد، اقدامی برای تعمیرات مهم در مسجد به شغل نیامده بود . در امسال ملک عبدالعزیز سازه به سفارش و تشویق علی حافظ و عثمان حافظ دو برادری که مسولیت خبر نامه (المدینه المنوره) را داشتند شغل مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد را آغاز و زیرنظر جمعی از مهندسان طرح هائی را برای گسترش مسجد مهیا تشکیل داد.

منفعت مذاکرات و مطالعات تا 5 شوّال 1370 هـ . ق. زمان برد و در این تاریخ هیئتی که برای همین منظور از طرف ملک عبدالعزیز رقم خورده بودند، به خریداری منزل ها و فروشگاه های جانور در جهات شرقی و غربی، خاصه سمت شمالی یا این که شامی (حدّ آخری بسط مسجد در طول عبدالمجید عثمانی) اقدام ورزیدند. روحانی محمد صالح -قزّاز تحت عنوان مدیر برهان و شیخ محمد بن لادن در سِمت نماینده مخصوص ملک، رسیدگی عالیه را بر اداره بسط حرم آغاز نمودند.

در ربیع الأوّل سال1372 هـ . ق. بعد از تخریب منزل ها و مسطّح کردن زمین لازم جهت توسعه و گسترش مسجد و تاسیس خیابان ها و میدان های دور و اطراف مسجد ـ که حدود 22955 مترمربّع بود ـ ویّلین سنگ بنای ساختمان توسعه مسجد، توسّط «ملک سعود» ولیعهد سعودی نهاده شد.

کمپانی ساختمانی طرف تفاهم نامه، همه تجهیزات ساختمانی خویش را در ذوالحُلیفه متمرکز کرده بودند و مهندسان مشاور با همیاری ایتالیایی ها، مصری ها، اهل سوریه ها و پاکستانی ها با استخدام کارگران سعودی، سودانی، یمنی و حضرمی، مصری، اهل سوریه و پاکستانی، طرح مصوّب را با حدّاکثر کوشش و در کوتاه ترین فرصت ممکن عملی کردند; به نحوی که در اوایل سال 1375هـ . ق. عمل ساختمانی توسعه مسجد را به اتمام رساندند.

بنای سعودی ها در قسمت شمالی مسجد و در امتداد حدّ مسجد تا بسط عبدالمجید، به طور یکی مالامال شکوه ترین مساجد عالم اسلامی جلوه گری می نماید. این سازه که حدود 6024 مترمربّع مساحت دارد، با توسعه و تجدید بناهایی که در سه سمت شرقی و غربی و شمالی مسجد به مساحت 6247 مترمربّع شکل رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد گرفت، آحاد بنای سعودی ها را به 12271 مترمربّع افزایش اعطا کرد که با محاسبه مساحت جهت قبلی و کهن مسجد که تا به امروز پابرجاست، (یعنی 4056 مترمربّع) مساحت کل بنای مسجدالنبی را در حین ما به 16327 مترمربع رسانید.

درین بنای پرشکوه و دقیق که به طور سه شبستان شمالی، شرقی و غربی تاسیس شوید، 222 ردیف زیبا، با سرستون های فلزّی توأم با سنگ های حجّاری گردیده و منقّش، جلوه آرایی خاصّی داراست و برای استواری اینگونه بنایی 74 ردیف مربّع صورت در امتداد دیوارهای شرقی و غربی، هرکدام به ارتفاع 128 متر و دیوار شمالی به ارتفاع 91 متر تاسیس شد که به وسیله 44 پنجره بلندمرتبه و مزیّن به سنگ های تراشیده گردیده و سرستون های هلالی، به شبستان های نام برده شکوه خاصّی داد.

در بخش شرقی و غربی دیوار شمالی مسجد، دو مناره به مدل معماری عثمانی، در غایت استحکام و نازکی آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد که هرمورد با هفده متر عمقِ پایه، 70 متر طول دارد، عظمت بنای مسجد را دو چندان کرد.

برای مرحوم آیة‏الله بروجردی، هر وقت مشکلی پیش می‏آمد، گوسفندی می‏فرستاد تا در کنار مسجد جمکران قربانی کنند .

برای مرحوم آیة‏الله گلپایگانی ، هر وقت مشکلی پیش می‏آمد ، عریضه‏ای می‏نوشت و با گروهی از اصحاب و فرزندان خود ، به مسجد مقدس جمکران مشرف می‏شد و توسل می‏کرد و رفع نقص‌ می‏شد .

مرحوم آیة‏الله مرعشی، چهل شب چهارشنبه، در مسجد جمکران مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد بیتوته کرد .

آیة‏الله صافی، در مورد پدر بزرگوارشان، مرحوم آیة‏الله حاج ملا جواد صافی گلپایگانی، نقل فرمودند که ملتزم بود حتی الامکان ، پیاده به مسجد جمکران مشرف شود .

آیة‏الله حاج سید محمد تقی خوانساری نیز غالبا ، پیاده مشرف می‏شدند .

ختم زیارت عاشورا در مسجد جمکران

در بعد از ظهر زعامت مرحوم آیة الله حاج سید محمد حجت ، قحطی و گرانی رنج به وجود آمد ، به نحوی که نان سنگک دانه‏ای یک تومان رسید ، در حالی که شهریه‏ طلاب در ماه ، تنها ده تومان بود .

مرحوم آیة‏الله حجت ، چهل تن از طلاب مهذب و متدین را دستور داد که به مسجد مقدس جمکران مشرف شوند و در پشت‏بام مسجد ، به صورت دسته جمعی ، زیارت عاشورا را با صد سلام و لعن و دعای صفوان بخوانند و به حضرت موسی بن جعفر علیه السلام و حضرت ابوالفضل علیه السلام و حضرت علی اصغر علیه السلام متوسل شوند و رفع گرانی و نزول باران را از خدا متعال بخواهند .

چهل تن شاگرد مهذب و متدین ، طبق امر مرجعیت اعلای تشیع، به میعادگاه عاشقان شرفیاب شدند . پس از ادای نماز تحیت و نماز حضرت بقیة‏الله، ارواحنا فداه، و توسل به پایین عنایت فرمانروای فقیه هستی، به پشت‏بام مسجد رفتند، ختم زیارت عاشورا را ، طبق امر آن مرجع وارسته ، ایفا دادند و حوائج‏خود رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد را با شفیع قرار دادن سه تن باب‏الحوائج ، به درگاه حضرت احدیت ، عرضه داشتند و مسجد را به قصد قم رخنه‌ کردند .

روش کهن مسجد جمکران ، از طرف روستای جمکران بود . مجموعه چهل نفری طلاب، هنوز به ده جمکران نرسیده بودند که درهای عفو گشوده شد و باران عفو ، سیل‏آسا فرو سرازیرشد و طلاب، بدون چاره شدند که خرقه‏های خود را درآورند ، حتی کفش‏های خود را به دست گرفتند ، از در میان سیلاب‏ها عبور کردند .

این واقعه‏ی تاریخی را نخستین بار، از دانشمند معظم حجة‏الاسلام والمسلمین معلم محمد امین رضوی صاحب کتاب قیمت‏مند تجسم جاری ساختن – که خود جزء چهل تن بود – شنیدم .

اکثری از آن چهل تن، به رحمت ایزدی پیوسته‏اند ، ولی الحمدلله ، برخی از آن ها در قید حیات می‌باشند آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد که خوانندگان گرامی، می‏توانند از آن‌ها استیناف کنند .

به تازگی ، این قصه از گویش حضرت آیة‏الله حاج سید مهدی اخوان مرعشی و حجة‏الاسلام والمسلمین آقای گل محمدی ابهری ، منتشر شد‌ه‌است [20]

بسیار مناسب است که مراجع بزرگوار بعدازظهر ما نیز در مشکلات مادی و معنوی ، مردم را به مسجد مقدس جمکران و ختم زیارت عاشورا به صورت گروه جمعی در آن میعادگاه عاشقان ، فرا خوانند .

موزائیک‌های ورودی جنوب غربی در سه در ورودی که در این نصیب جای‌دارد، نصب شده‌اند. به حیث می‌رسد تاریخ نصب این موزاییک‌ها به سال ۹۴۴ باز می‌شود. این موزائیک‌ها تصویر مریم مقدس را علامت می دهند که روی یک صندلی سلطنتی فارغ از پشت نشسته میباشد. در انتهای شرقی کلیسا نیز موزائیک‌هایی وجود دارد که به نوع خود قابل توجه می‌باشند. این موزائیک‌ها که در سال ۸۷۶ کار شده‌اند تصویر مریم مقدس و کودکش را آرم میدهند. از دیگر موزائیک‌های آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد مهمی که در ایا صوفیه وجود دارااست می بایست به موزائیک‌های الکساندر، موزائیک‌های ملکه زوئی، موزائیک‌های کامننوس، موزائیک‌های دیزیز و موزائیک‌های فضای سنگ فرش شمالی اشاره کرد.

شاید برایتان جذاب باشد که بدانید قسمت زیادی از این موزائیک‌ها در دهه ۱۹۳۰ به وسیله موسسه‌ای به رهبری توماس وایت مو سر کشف و منزه شدند. نقص‌ اصلی که ترمیم کنندگان دارند این میباشد که بتوانند پلی دربین تمدن مسحیت و اسلام به وجود آوردند تا تصاویر کشف رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد شده روی موزائیک‌ها توهین به هیچ گروهی به شمار نرود.

درباره تزئینات و زیبایی مسجد ایا صوفیه

کلام آخر درباره مسجد ایا صوفیه

در نوشته‌ی علمی آشنایی با مسجد ایا صوفیه هر آنچه را که ما یحتاج بود درباره تاریخ، معماری و دیگر نکات اساسی این جاذبه گردشگری بدان بیان کردیم. استارت به معرفی این مسجد پرداختیم و بعد از آن درباره تاریخ و معماری آن حرف زدیم. این نوشته ی علمی مختصری از تاریخ مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد این مسجد را اذعان کرد. براین اساس افرادی که برای دانستن تاریخ لبریز فراز و نشیب این جاذبه گردشگری کنجکاو هستند می توانند بیشتر درباره آن پژوهش کنند.

فعلا مسجد ایا صوفیه به عنوان یک کدام از مساجد اساسی ترکیه و همچنین یکی از مهم ترین جاذبه‌های گردشگری استانبول سالانه گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می‌کند. در‌صورتی‌که نکته دیگری درباره این مسجد وجود داراست که درین نوشته بدان اشاره نشد، آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. امیدواریم این نوشته‌ی علمی برایتان موءثر بوده باشد و بتوانید از آن استعمال فرمائید.

7ـ سید امیر محمد اشرف ، معاصر و محصل علامه مجلسی، مالک کتاب « فضائل السادات »، (متوفای 1145 هجری) متن عربی آن را دیده و از آن نقل کرده است .(جنة الماوی، ص 47 ).

8 ـ سید محمد بن محمد بن هاشم رضوی قمی، به سال 1179 هجری، بنا به خواهش محمد با تقوا استاد قمی، کتابی در‌این رابطه مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد تایپ کردن کرده و آن را «خلاصة البلدان» نام گذاشته هست . این کتاب، احادیث مربوط به شرافت قم و تاریخچه‏ی تاسیس مسجد مقدس جمکران را دربر دارااست .(الذریعه، ج 7، ص 216 ).

9ـ شایسته‏ی فکر میباشد که آقا محمد علی کرمانشاهی، فرزند وحید بهبهانی، (متوفای 1216 هجری) به متن عربی تاریخ قم دسترسی داشته و در کناره‏ی خود بر کتاب« انتقاد الرجال» تفرشی، گستردن موقتا «حسن بن مثله‏» و خلاصه‏ی قصه تاسیس مسجد مقدس جمکران را به نقل از متن عربی آن آورده هست .(بحار، ج 53، ص 234 ).

10ـ محقق و متتبع بی‏نظیر، میرزا حسین نوری، متوفای 1320 هجری، بعد از جست و جوی بار فراوان، رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد به هشت‏باب از ترجمه‏ی تاریخ قم دست‏یافته (جنة الماوی، ص 47 و بحار، ج 53، ص 234) و مشروح داستان تاسیس مسجد مقدس جمکران را از ترجمه‏ی تاریخ قم، از روی دست‏خط سید نعمت الله جزائری، در اثر ها قیمت‏مند خود آورده میباشد :

1ـ جنة الماوی، چاپ بیروت، دارالمحجة البیضاء، 1412 هجری، ص 42- 46 .

2ـ همان، به پیوست، بحار الانوار، چاپ بیروت، مؤسسة الوفاء، 1403 هجری، ج 53، ص 234ـ. 230 .

3ـ نجم ثاقب، چاپ تهران، علمیه‏ی اسلامیه، بی‏تا، ص 212- 215 .

4ـ واژه و کلمه‏ی طیبه، چاپ سنگی، بمبئی، 1303 هجری، ص 337 .

5ـ مستدرک الوسائل، چاپ قم، مؤسسه‏ی آل‏البیت علیهم السلام، 1407 هجری، ج 3، ص 432 و447 .

11ـ روحانی محمد علی کچویی قمی (متوفای 1335 هجری) مشروح آن را از کتاب‏های خلاصة البلدان، نجم ثاقب، آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد واژه‏ی طیبه، در کتاب ارزش‏مند انوار المشعشعین، چاپ قم، کتابخانه آیة‏الله مرعشی، 1423 هجری، ج اولیه، ص 441- 449 (چاپ سنگی 1327 هجری، جلد نخستین، ص 184- 189)، نقل کرده است .

هر شاه برای نشان‌دادن قدرت و عظمتش فعالیت خاصی جاری ساختن میدهد. نزاع‌ها و توفیق‌های پی‌به دنبال به‌‌تنهایی برای جاودانه‌کردن اسم شاه سلیمان کافی بودند؟ شاید آری؛ اما این فرمانروا عثمانی برای علامت‌دادن قدرتش و زنده نگه‌داشتن اسمش یک اپ دیگر هم داشت. مسجد سلیمانیه استانبول به‌امر پاد شاه روی یک کدام از هفت‌تپه شهر ساخته شد و تراسی که در پشت مسجد جای دارد، منظره‌ای چشم‌نواز از شاخ طلایی و تنگه بسفر را علامت میدهد. این مسجد ساخته شد تا شاه سلیمان حتی پس از مرگش مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد هم بتواند به سرزمینش فرمانروایی کند. می خواهید بدانید چه موقع این مسجد ساخته‌شده و چه کسی معماری آن را برعهده داشته می باشد؟ در این نوشته ی علمی تمامی‌چیز را درباره مسجد سلیمانیه استانبول خوا هیم اعلام کرد.

تاریخچه مسجد سلیمانیه استانبول

اپ‌ریزی برای تشکیل داد مسجد سلیمانیه به قرن شانزدهم هجری برمی‌شود. این مسجد روی تپه سوم استانبول ساخته‌گردیده‌است. تعیین این مکان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد.

شاید پادشاه می‌خواسته بعداز مرگش هم فرمانروای غیابی استانبول باشد. حتی ممکن است رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد فرمان روا می‌خواسته با این روش مسجد را به اسمان نزدیک‌تر کند تا دعا ها در آن زودتر مستجاب خواهد شد. درهرصورت، تعیین مکان تشکیل داد مسجد برعهده پادشاه سلیمان بوده و چه در سرش می‌پیشین که مسجد را روی تپه ساخته، خدا می داند.

محور‌های نخستین مسجد سلیمانیه استانبول در سال ۱۵۵۰ میلادی گذارده شد و ساختن آن آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد هفت سال زمان برد تا سرنوشت در سال ۱۵۵۷ میلادی از این مسجد والا رونمایی شد و آن را بهره‌برداری کردند.

انتخاب لقب دومین مسجد استانبول برای مسجد سلیمانیه کاری سزاوار بود. چراکه بعد از مسجد ایاصوفیه، این مسجد از نگاه مساحتی از مجموع مسجدهای سطح شهر والا‌تر می‌باشد.

یکی صحن‌های مسجد گوهرشاد

جایگاه مسجد گوهرشاد

این مسجد در جنوب آرامگاه رضوی جای‌دارد و به رواق‌های دارالسیاده و دارالحفاظِ آن پیوسته میباشد. یک صحن به گستردگی ۲۸۰۰ متر مربع دارد و زیربنای آن ۹۴۰۰ متر مربع است. مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد بنای مسجد مشمولٔ ۴ ایوان گرانقدر و ۷ شبستان می باشد. گنبدخانه پشت تراس مقصوره، با شبستان‌های یک طبقه، قسمت‌های مختلف مسجد را به هم لینک می دهد. تراس جنوبی، تراس مقصوره نام دارد و تراس شمالی، مشهور به تراس دارالسیاده می‌باشد. ایوان شرقی، تراس اعتکاف نامیده می گردد و تراس غربی، تراس روحانی بهاء الدین نامگذاری شده است. مسجد چهار ایوانه میباشد و بزرگترین آن جنوبی یا مقصوره می‌باشد که گنبد روی آن واقع شده و مناره های آن که از دیرین ترین مناره هاست آن را از سایر مساجد غیروابسته می سازد. مصالح و تزیینات فراوانی دست به دست هم داده اند تا این شرکت ی قشنگ را به وجود آورده اند.. عواملی مثل تقارن، ریتم و رنگ، خلال شکل آفرینی دارای پیام میباشند و در بناهای اسلامی رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد خصوصاً مسجد کاربرد فراوان دارند.

در مسجد گوهرشاد نحوه قرارگیری تراس ها، مناره ها و رواق ها دارای تقارن می باشند. وقتی وارد مسجد گوهرشاد می شویم، فی مابین تزیینات کاشی پر نقش و نگاری قرار می‌گیریم که در لحاظ اولیه تمامی آبی رنگ به نظر می رسند. ولی هرچه به دیواره های آن و تراس ها نزدیک می شویم، تأثیر متفاوتی را شم می‌کنیم. این تأثیر بهترین راهنما برای هنرمند است که رنگ ها را چه‌طور در کنار هم قرار دهد تا جلوه ی بیشتری به کار ببخشد. متأسفانه این مکان با تمام خصوصیات بارز، ناشناخته باقی‌مانده و هیچگاه بازرسی کاملی آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد از ابعاد هنری آن نشده هست و به جرأت می توان گفت پالت رنگی که در این مجموعه معرفی شده تا کنون واقعه نیفتاده است و در صورتی اشکالاتی در آن مشاهده می شود قابل بخشودن می‌باشد.

ضمناً قبر مسلم بن عقيل و هاني بن عروه در دو جای نزديک به هم، چسبيده به ديوار ضلع شرقي مسجد می‌باشد که از طريق يک در تعالی که در ديوار گذارده شده است مي قدرت به بقاع آن دو بزرگوار درون شد. ولی در شمالي هم به اين در آرامگاه خط مش دارد و قبر مختار ثقفي به آرامگاه مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد مسلم بن عقيل نزديک خیس میباشد. در بدور تا به دور محوطه اين مسجد، هفتاد و شش حجره (غرقه) وجود دارد. کلاً درهاي ورود و خروج به مسجد چهارتاست:

1. »باب السده« که دارای اسم و رسم به باب اميرالمؤمنين(ع) میباشد؛

2. »باب الکنده« که در طرف غربي مسجد میباشد؛

3. »باب الانماط« که محاذي قبله است؛

4. »باب الفيل« يا الثعبان.

در اين مسجد مکانهاي مقدس و محرابهاي زيادي وجود دارد که هر يک از آن‌ها را رده مي نامند. به عنوان مثال آنهاست:

1. منزلت حضرت ابراهيم خليل(ع)؛

2. جایگاه حضرت خضر(ع)؛

3. منزلت حضرت زين العابدين(ع)؛

4. مقام نوح يا باب الفرج؛

5. مقام اميرالمؤمنين(ع)؛

6. منزلت جبرئيل؛

7. دکه قضاء (محل قضاوت اميرالمؤمنين(ع))؛

8. دکه حضرت راستگو(ع)؛

9. محراب اميرالمؤمنين(ع) که محراب حضرت زکريا هم گفته مي گردد؛

10. بيت الطشت؛

11. مقام بيعت النبي(ص)؛

12. دکةالمعراج (محلي که پيامبر اکرم(ص) در شب معراج در آن منزلت نماز به جاي آوردند)؛

و...

فضائل مسجد جامع کوفه

براي مسجد کوفه در روايات حضرات معصومين(ع) فضائل زيادي رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد بيان شد‌ه‌است:

امام باقر(ع) مي فرمايند:

در شرایطی که عموم به فضيلتي که مسجد کوفه دارد واقف بودند؛ از راههاي بسيار به دور به آنجا مسافرت مي کردند. يک نماز واجب قرائت در آنجا مساوي با به جاي آوردن يک حج و يک نماز مستحبي قرائت در آنجا هم اندازه با انجام دادن عمره است9.

علي(ع) نيز در اين باره مي فرمايند:

قرائت نماز نافله در اين مسجد هم اندازه ایفا عمره در کنار پيامبر اکرم(ص) و قرائت نماز واجب در آنجا مساوي جاری آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد ساختن دادن حج با نبی اکرم(ص) می باشد. در اين مسجد هزار پيغمبر و هزار وصي پيغمبر نماز خوانده اند10.

اعتکاف واجب می باشد یا مستحب؟

تمامی مراجع: اعتکاف اساسا، یک کار مستحبی می باشد؛ البته ممکن است به سببی - مانند نذر، عهدوپیمان یا عهدوپیمان - واجب گردد. مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد برای مثال انسان نذر می‌کند یا با خدای خود عهد و پیمان می بندد که در صورتی در فلان عمل، پیروز شد، یا از فلان بیماری شفا پیدا کرد، چند روز در مسجد معتکف شود.(۱)

پی‌نوشت:

سید محمد کاظم یزدی، العروة الوثقی، ج ۲، الاعتکاف.

* زمان اعتکاف

آیا در هر زمان که بخواهیم میتوانیم، معتکف شویم یا مجال خاص داراست؟

همه مراجع: در هر مجال که روزه صحیح باشد، اعتکاف نیز صحیح است. اعتکاف فرصت خاصی ندارد؛ رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد ولی بهترین فرصت برای اعمال آن، ماه میمون رمضان به ویژه دهه نقطه نهایی آن میباشد.(۱)

پی‌نوشت:

۱. سید محمد کاظم یزدی، العروة الوثقی، ج ۲، الاعتکاف.

* شروع اعتکاف

آیا روزه های قضا که بر عهده داریم، خواهیم توانست در اعتکاف بگیریم؟

کلیه مراجع: آری، جایز هست.(۱)

پی‌نوشت:

۱. سید محمد کاظم یزدی، العروة الوثقی، کتاب الاعتکاف، م ۴.

آیا می‌اقتدار در طی اعتکاف به جای روزه مستحبی روزه نذری گرفت؟

بلی، یکی‌از حالت اعتکاف، روزه به چنگ آوردن است، خواه روزه قضا و واجب باشد یا نذر و یا مستحب و یا روزه‌ای باشد که برای آن اجیر شده باشد (روزه نیابتی) در سه روز اعتکاف می‌تواند هر یک از این روزه‌ها را بگیرد و برای اعتکاف اشکالی ندارد.(۱)

احکام و نمازهای ایّام اعتکاف را مطرح نمایید؟

برای صحّت اعتکاف، شرایطی بیان کرده‌اند: عقل، نیّت، روزه فراهم کردن، روزه آن کمتر از سه روز نباشد، در یکی مساجد چهاگانه (مسجدالحرام و مسجد النبیّ و مسجد کوفه و مسجد بصره) باشد. در غیر این چهار مسجد، بنابر فتوای امام خمینی(ره) اعتکاف گونه های دارااست، لیکن در مسجد جامع آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد هر شهر هم به امید ثواب می‌توان معتکف شد.

زن در شرایطی که میتواند معتکف شود که با دستمزد شوهر منافات نداشته باشد و شوهر به او اذن بدهد. اعتکاف فرزندان در صورتی‌که باعث اذیّت پدر و مادر گردد. جایز نیست، لیکن در حالتی که اذیت نشوند، اذن مورد نیاز نیست. سوای عذر فقاهتی و عمداً از مسجد (در حین اعتکاف) خارج نشود.(۱) لازم نیست اعتکاف کننده به سنّ بلوغ رسیده باشد. اعتکاف کودک ممیّز صحت دارد.

نیایش روزمره مسلمانها (نماز به فارسى و اردو)، اساس و مبنا شریعت و برحسب حدیث نبوى، رکن یا این که عمود آئین میباشد. یکى از محرمانهّات قابل توجّه نماز این میباشد که مغایر عبادت‌هاى فردى آئین‌هایى زیرا مسیحیّت، آیینى همگانى میباشد که در هر مکانى و بوسیله هر مسلمانى قابل اجرا میباشد. وظایف رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد مرتبط با رهبرى آیینى (روحانى) که در برخى از ادیان به طبقه‌اى خاص منحصر به فرد گردیده، در اسلام توسط کلیه اعضاى امّت اسلامى قابل انجام میباشد، و این ویژگی، به مجموع عموم مسلمان این قابلیت و امکان را مى‌بخشد تا جزئى از توده مؤمنان و امّت اسلامى به شمار آیند فارغ از آن که ضرورتا در قلمرو جغرافیایى اسلام زندگى نمایند؛ از این رو، در عصرى به‌سان بعدازظهر ما که افراد، اکثر اوقات در اکنون اعمال سفر‌هاى طولانى می باشند و در فیض، ایفا دادن برخى از احکام دینى اختلال به حیث مى‌برسد، اسلام این مزیّت نسبى را دارااست که شعایر آن در هر جا قابل اجرا میباشد؛ البّته این حقیقی و واقعیّت که اسلام تا این حدّ ممتاز اقتدار سازگارى و تطابق با دور و بر را داراست، به این معنی وجود ندارد که مسلمان می بایست با دنیاى تازه، با وجود تمامی اشتباهاتش، همنوا و همساز خواهد شد. اسلام، همچون هر واقعیت وحیانى دیگر، نازله‌اى از سوى پروردگار میباشد؛ براین اساس، خویش عالم می بایست با این واقعیت همنوا و همساز گردد و عکس آن لایق وجود ندارد. با تقیّد به ا ین اصل، مى‌گوییم فرد عشق‌مند به اجراى شریعت اسلامى، در هر موقعیّتى مى‌تواند شریعت را اعمال دهد، خلاف برخى از ادیان که شعائر روزمره آنها نقش اصلیّى در حیات دینى مؤمنانش داراست و حالت و ایرادات برونى اجرا آنان، شخص مؤمن آن آیین را به ستوه مى‌آورد.

شعائر روزمره مسلمانها همینطور این مزیّت شگرف و فوق‌العاده را دارااست که مى‌تواند اساس کانون توجّه خویش را در کلیه جا به هم پا داشته باشد. درد بشر متجدّد، درد فقدان مبنا و کانون توجّه میباشد. فقدانى که به روشنى در به اصطلاح ادبیات و هنر آشفته اعصار نو به تصویر کشیده شد‌ه‌است و اسلام، به صورت بدون آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد واسطه به رفع این نقیصه مى‌پردازد. به صورت تک تکّى، نیایش بشر را در بعُد و سمت و سویى قائم و در امتداد محورى که به کانون و مبنا عام متوجّه میباشد، قرار مى‌دهد. شعایر اسلامى این ویژگى را دارااست که پایه و کانون توجّه آن، به هر مکانى قابل جابجایی میباشد. این حقیقی و واقعیّت که جهت و سمت و سوى اداى نمازهاى یومیّه در کلیه جاى عالم مکّه (کانون و شالوده اسلام) میباشد، به روشنى مبنا و کانون توجّه مسلمان ها را در هر مکانى که به نماز قیام نموده باشد، مشخّص مى‌نماید. از روش تأثیر این نیایش‌ها، بشر با کانون هماهنگ کننده وحدت قسمت فعّالیّت‌ها و زندگانى‌اش، اتصال مداوم داراست.

آموزه اساسى توحید، مبیّن بایستگی وحدت و اتّخراب میباشد. معبود، واحد میباشد و انسان نیز که به طور خدا آفریده گردیده (خَلَقَ اللّه‌ُ آدَمَ عَلى صورَتهِ) بایستی بدین یگانگى نایل گردد. چنان که بیان شد،[9] مقصود سلوک و حیات معنوى در آیین، در اصلً پدید وارد شدن وحدت بدون نقص و آحادّى بشر در کلیه مراتب و کلان‌ها مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد میباشد. بشر متجدّد از پوسته‌بندى شدن افراطى پندار‌اش در دانش و فراگیری و همینطور در حیات اجتماعى خود سختی مى‌موفقیت. بر تاثیر فشار رشته‌آورى (تکنولوژى) دلبستگى‌هاى اجتماعى و حتّى فردیّت انسانى اشخاص به پریشانى و از هم گسیختگى کشانده گردیده‌است.

ماه رمضان برای خیلی از اشخاص جزو ماه‌های خاطره انگیز و دوست داشتنی میباشد. ماه رمضان در ایران با دعای ربنا و دعای سحر و سفره افطار و نیایش‌هایش، مضمون‌ پیدا می‌نماید. این ماه خیلی از اشخاص را به خیال و خاطر کودکی‌ها و روزه کله گنجشکی می‌اندازد و وقتی که از خواب هنگفت آخر شب بلند می‌شدی مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد و پای سفره سحری کنار بزرگترها می‌نشستی و با صدای دعای سحر، طعام می‌خوردی و با صدای اذان صبح لب از خوراک می‌کشیدی.

این ایام با تفاوت‌های بیشتر گشوده هم در اکنون تکرار شدن میباشد، ولی تکراری که هرگز خسته کننده وجود ندارد. به همین دلیل هر چه به گذشته و در دل فرهنگ و تمدن مردمان می‌رویم، می‌بینیم که از نخستین تا نقطه پایان برایش مراسم برگزار می‌کرده و می‌نمایند. از روزهای اولیه ماه رمضان که با پایان یافتن ماه شعبان آغاز می‌گردد و دعا و نماز روز اول ماه را داراست تا نقطه پايان آنکه کلیه برای رفتن به مسجد و تلاوت نماز عید فطر، آماده می گردند.

در شهرهای متفاوت تک تک این مراسم اگرچه یکسان میباشد، البته در صورت برگزاری برخی از این رسوم تفاوت‌هایی نیز دارااست که به زیبایی بیشتر آن کمک نموده است. گاهی برخی از مراسم ماه رمضان در شهرهای مختلف ایران به حدی با شکوه برگزار میشوند که توده‌ای برای دیدنشان سفر می‌کنندیکی از مراسم پیش از استارت ماه رمضان که در طهران قدیم رده ویژه‌ای داشت، منزل تکانی بود. ضمن منزل، نظافت کردن مساجد هم یک کدام از دو دیروز از ماه رمضان انجام می‌شد. هم محلی محل به خصوص خانم‌ها به دعوت خادم به مسجد می‌رفتند و هر کسی وسیله‌ای برای تمیزکردن مسجد می آورد. یک کدام از جاروبرقی، دیگری دستمال گردگیری یا این که حتی شستن فرش از چند روز قبل اجرا میشد. زیرا در ماه رمضان به تعداد نمازگزاران اضافه می شد و عموم ساعت‌های بیشتری در مسجد وقت می‌گذراندند، به همین ادله بایستی از هر مجال دیگری تمیزتر میشد. بنابراین آب و جاروی مسجد فقط از مراسم گذشته ماه رمضان به شمار نمی‌رود بلکه گاهی در حین ماه رمضان نیز جاری ساختن میگردد.کلوخ اندازی هم یکی‌از مراسم پیش از آغاز ماه رمضان در شیراز است؛ به این ترتیب که در روز پایان ماه شعبان، به تفرجگاه‌ها می روند و آن روز را به خوشی به شب می رسانند. در‌این روز کلوخ‌هایی را رو به قبله به زمین می زنند با این نیت که گناهان و مشکلات با شکستن کلوخ از در میان برود و با پاکی روح و سرازیر به استقبال ماه رمضان بروند.

همینطور اهل یک محل استان عجم در‌صورتی‌که جدید عروسی دارند، برای وی تنقلاتی مانند زولبیا و بامیه می خرند و افطاری جامعی را برای وی در روز اولیه ماه میمون می برند که به آن روز والون می‌گویند.

بانگ سحر برای بیدار شدن
با آغاز ماه رمضان، آن فرصت که موبایل‌های هوشمند و ساعت‌های ظریف خلا، خیلی از عموم به اهالی‌ها می‌سپردند که آن ها را موقع سحر از خواب بیدار نمایند. یا این که مؤذن مسجد، دو توشه اذان می‌اعلام کرد یک توشه برای بیدار شدن هم محلی‌ها و توشه دیگر در طی نماز صبح.

در پیشین‌های دورتر، هر کس صدای خیر داشت، دعایی راز بام منزل‌ها میخواند که با شنیدن آن عموم از خواب بیدار می‌شدند یا این که به ضربه‌هایی را به درب منزل‌ها می‌زدند تا همه برای میل کردن سحری مهیا شوند. الان دیگر این ترسیم برچیده گردیده و همگی با زنگ گوشی موبایل یا این که ساعت از خواب بیدار می شوند.از سایر مراسم پیشین ماه رمضان که میان خیلی از بزرگترها هنوز هم شایع است آشتی دادن عموم با یکدیگر می‌باشد زیرا معتقدند که در صورتی مؤمنی سه روز با کسی قهر باشد، نماز و روزه‌اش قبول نمی‌شود، به همین عامل این مراسم پیش از آغاز ماه رمضان اعمال میشد و اشخاصی که با یکدیگر مشکلی داشتند یا این که کدورتی فی مابین آنها بود را آشتی می‌دادند.

دیدن ماه جدید موقتا با وجود کلیه تکنولوژی‌هایی که برای آن وجود دارااست هم به یک ترسیم تبدیل شده است و همگی درانتظار میمانند تا از مراجع قانونی حلول ماه رمضان اعلام گردد. در قبل به شخصی که دیدن ماه بر وی مسلم میشد، اعلم بلد می‌گفتند وی به بلندی یا این که پشت بامی میرفت و در صورتی ماه تازه را می‌مشاهده کرد، با خواندن خطبه‌ای شروع ماه را اعلام می‌کرد. آن‌گاه مؤذن اذان مغرب و عشا را می‌اذعان کرد و عموم هم متوجه می‌شدند که پیش از طلوع صبح، فردا باید برای سحر از خواب بلند شوند. البته در شرایطی‌که ماه پس از نصف شب چشم میشد، آن را با نقاره زنی اعلام می‌کردند.